Czujki zasysające stosowane w systemach przeciwpożarowych zapewniają wyjątkowo szybką i niezawodną detekcję dymu na bardzo wczesnym etapie powstawania pożaru. Ich wyjątkowe cechy sprawiają, że coraz częściej są wybierane przez inwestorów i polecane przez ekspertów do spraw zabezpieczeń przeciwpożarowych. Jednak ich nieintuicyjna zasada działania rodzi wiele pytań, poniżej staramy się rozjaśnić budowę i zasadę działania systemu opartego o czujki zasysające.
Podstawowy system oparty na czujkach zasysania ma trzy główne komponenty:
- Sieć rurek zasysających, które zbierają powietrze przez otwory próbkujące i przesyłają je z ochranianej przestrzeni do czujki, w której powietrze jest testowane pod kątem obecności dymu,
- Zasysająca czujka dymu, składająca się z :
- Komory detekcyjnej z wysokiej czułości sensorem do detekcji cząstek dymu w powietrzu,
- Wiatraka zasysającego powietrze z ochranianej przestrzeni do komory detektora,
- Filtr lub zestaw filtrów, oczyszczający zasysane powietrze z cząsteczek mogących uszkodzić sensor.
- Rury „wydechowej”, do usuwania zbadanego powietrza z detektora.
Sieć rurek zasysania
Sieć rurek zasysania jest podłączona do detektora, zazwyczaj jest wykonana z tworzyw sztucznych, czasami z rurek miedzianych. Rodzaj rurki jest determinowany producentem systemu oraz warunkami środowiskowymi panującymi w danym obiekcie.
Występuje kilka metod montażu rurek systemu zasysającego. Mogą to być proste konstrukcje, stosowane np. w pojedynczych szybach windowych, gdzie występuje jedna rurka. Możemy również w przypadku bardziej skomplikowanych obiektów lub większych powierzchni zastosować układ o dużo wyższym stopniu skomplikowania. System składający się z dwóch, trzech, czterech lub większej ilości rurek zasysania, ograniczeniem będą jedynie maksymalne parametry systemu narzucone przez producenta danego modelu czujki zasysającej.
Sieć rurek pokryta jest tzw. otworami próbkującymi, służą one do zasysania powietrza z danego pomieszczenia, zazwyczaj ich rozmieszczenie odpowiada rozmieszczeniu punktowych czujek dymu. Natomiast wielkość otworów jest obliczana za pomocą dedykowanego oprogramowania opierającego zasadę swojego działania o mechanikę płynów oraz specyfikację konkretnego modelu czujki zasysającej. Na tym etapie ważne jest również ustalenie specyfiki środowiskowej budynku. Wpływ mogą mieć okna dachowe, wyloty i wloty systemów wentylacji i podobne elementy wpływające na lokalną temperaturę i ruch powietrza.
Zasysająca czujka dymu
Wszystkie czujki zasysające opierają się na podobnych założeniach, możemy jednak wyróżnić kilka ich typów:
Detekcja laserowa – filtrowana – ta metoda wykorzystuje laser jako źródło światła dla komory detekcyjnej. Najpierw jednak powietrze przepływa przez system filtrów gdzie są usuwane z niego cząstek mogące zakłócić odczyt lub uszkodzić detektor. Następnie przefiltrowane powietrze przepływa przed światłem lasera, a rozproszenie światła spowodowane przez cząstki dymu, jest mierzone przez matrycę światłoczułą. Zaawansowane algorytmy zaszyte w elektronice czujki, obliczają ilość cząstek dymu w komorze czujki.
Detekcja laserowa – bez filtrowania – zasada działania jest identyczna jak w systemie powyżej, jednak brak zastosowania filtra, powoduje, że elektronika czujki musi wykonać dodatkowe działania polegające na odróżnieniu cząstek dymu od zanieczyszczeń, np. kurzu.
Komora dymowa – jest to najstarsza metoda, o która były oparte pierwsze czujki w technologii zasysającej. Elementem detekcyjnym jest szczelnie zamknięta komora zawierająca wyjątkowo gęstą parę wodną. Gdy cząsteczka dymu zetknie się z wysoko skondensowaną parą wodną, para kondensuje się na zjonizowanej cząsteczce i staje się widoczna dla systemu detekcyjnego czujki.
- Czujka z podwójnym sensorem – ta metoda wykorzystuje diody LED o niebieskiej barwie światła aby wykryć wyjątkowo niską koncentrację dymu i laser podczerwony do wykrywania cząstek mogących zakłócić wynik pomiaru, np. kurz. Zaawansowane algorytmy analizują sygnał z obu źródeł aby stwierdzić czy próbka zawiera cząstki dymu. Ten model detektora pozwala na wyjątkowo wczesne wykrywanie dymu, już na poziomie 0,0015%/m.
Rurka wylotowa
W standardowych zastosowaniach zazwyczaj ciśnienie powietrza w pomieszczeniach ochranianych będzie identyczne jak w pomieszczeniu zamontowania czujki zasysającej. Dlatego, oprogramowanie obliczające do projektowania systemów zasysających, przyjmuje standardowo, że ciśnienie w obu lokalizacjach jest takie samo.
Wielkość otworów zasysania, rozmiar rury, czas transportu i prędkość wentylatora wpływają na ilość powietrza przepływającego przez komorę próbkującą. Komora testowa jest zaprojektowana do wykrywania cząsteczek dymu przepływających przez komorę z prędkością odpowiadająca ustawieniu wentylatora zasysającego. Przy różnicy ciśnień pomiędzy pomieszczeniami, prędkość przepływu powietrza przez komorę detekcyjną może być inna od założonej, co wpłynie negatywnie na skuteczność wykrywania przez czujkę cząsteczek dymu. Aby wyeliminować ryzyko takiego zjawiska, zakończenie rury wylotowej powinno znajdować się w pomieszczeniu, z którego powietrze jest zasysane. Należy dopilnować aby rura wylotowa znajdowała się w miejscu, w którym nie grozi jej zablokowanie.